तुमचे लेखन कसे खराब होत आहे ?

शालेय वर्षांमध्ये, हस्तलेखन अगदी लहान वयातच विद्यार्थ्यांद्वारे विकसित केले जाते. प्री-स्कूलपासून, विद्यार्थ्यांना चांगले हस्ताक्षर विकसित करण्यासाठी लेखनाचा सराव करायला लावला जातो. जसजसे मूल मोठे होते, शिक्षक वर्गात नोट्स लिहू लागतात. या काळात विद्यार्थ्याचे हस्ताक्षर बिघडण्याची शक्यता वाढते कारण शिक्षकांच्या हुकूमशक्‍तीच्या गतीचा सामना करणे कठीण होऊ शकते.

१.हस्ताक्षर दुर्घटना टाळण्यासाठी – शाळेत नेहमीच चांगले शिक्षक त्यांच्या श्रुतलेखनाची गती मर्यादित करतात आणि नोट्सची पुनरावृत्ती करण्याचा प्रयत्न करतात. शिक्षक प्रत्येक विद्यार्थ्याची क्षमता चांगल्या प्रकारे समजून घेतात त्यामुळे शिक्षकांना विद्यार्थ्यांच्या गरजा समजून घेणे सोपे जाते.

ब्लॉग पूर्ण काळजी पूर्वक वाचा, ब्लॉगच्या शेवटी काही अभ्यासपूर्वक उपाय दिले गेले आहेत.

प्रौढ अवस्थेत, बहुतेक लोकांना लेखनाच्या समस्या येतात कारण ते लेखनात फारसे काम करत नाहीत. निम्म्याहून अधिक लोकसंख्येकडे डेस्क जॉब आहेत आणि बहुतेक लिखित कामे तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ई-वर्कमध्ये हलवली जातात.

२. सामान्य हस्तलेखन समस्या – ज्या सतत सरावाच्या मदतीने बदलल्या जाऊ शकतात.

काही हस्तलेखनाच्या समस्या अंतर्निहित मानसिक आणि भावनिक परिस्थितीमुळे उद्भवतात. काही न्यूरोलॉजिकल रोग जसे की ऑटिझम, पार्किन्सन रोग, PTSD, अत्यावश्यक हादरे इत्यादींमुळे मेंदूचे नुकसान होऊ शकते किंवा मेंदूच्या कमी कार्यक्षमतेमुळे मेंदू आणि शरीराच्या इतर अवयवांमधील समन्वयात अडथळा निर्माण होतो ज्यामुळे अस्थिरता येते. यामुळे हाताचा थरकाप, समन्वयाचा अभाव आणि समजूतदारपणा होऊ शकतो. वृद्धापकाळाकडे प्रगती करत असताना त्यांच्यापैकी बर्‍याच जणांना समन्वयाची समस्या आणि डोळ्यांची समस्या आहे ज्यामुळे लिहिणे कठीण होते.

३. खराब हस्ताक्षराची काही कारणे – तात्पुरती आणि काही कायमस्वरूपी असतात. चांगले हस्ताक्षर राखण्यासाठी दररोज काहीतरी लिहिण्याचा सराव करणे आहे जसे की जर्नल्स किंवा कोणत्याही नोट्स जे एखाद्या व्यक्तीच्या नित्यक्रमात समाविष्ट करणे सोपे असू शकते.

कोणत्याही गोष्टीचा सराव करत असताना तो ४ वेळाच करून तपासून त्या मधील किती बरोबर आहे हे निवडून पुन्हा ४ वेळा लिहन फार महत्वाचं, एक पान दोन पान लिखाण म्हणजे अक्षर सुधार नव्हे. लेखनामुळे केवळ चांगले हस्ताक्षर विकसित होत नाही तर अनेक सर्जनशील मार्गांनी मनाचे कार्यही चांगले होते.

काही उपाय (3- P’s)

P – Posture: चांगली बसण्याची मुद्रा चांगल्या हस्ताक्षराला प्रोत्साहन देते. हे बालवाडीमध्ये शिकवले जाऊ शकते आणि प्रत्येक इयत्तेमध्ये मजबूत केले जाऊ शकते. मुलाच्या पवित्रा लक्षात घेता, त्यांच्या डेस्ककडे पहा. ते त्यांच्या आकारात बसते का? खुर्ची आणि डेस्कचा योग्य आकार. मुले प्रमाणित आकारात येत नाहीत. प्रत्येक मुल त्यांचे पाय जमिनीवर सपाट ठेवून आणि हात आरामात बसू शकतात हे तपासा. जे मुले अनेकदा त्यांच्या पायावर बसतात त्यांच्या वरच्या धडातील स्थिरता गमावतात. 

P – Pencil/Pen Grip : पकड हा हस्ताक्षराचा पाया आहे. पेन्सिल ग्रिपबद्दल समजून घेण्याची सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे ती नैसर्गिकरित्या विकसित होत नाही – हे शिकवले जावू शकते. मुलांना मदत करण्याच्या आमच्या सात वर्षांच्या अनुभवावर आधारित, आम्ही पेन्सिल पकडण्याच्या चांगल्या सवयी प्रभावीपणे कशा विकसित करायच्या याबद्दल आमचे स्वतःचे सिद्धांत विकसित केले. कारण मुलं जन्मतःच अनुकरण करणारी असतात, प्रात्यक्षिकामुळे यश मिळेल. म्हणूनच मुलांनी पेन हा अंगठा आणि पाहिले बोट ह्या मध्ये पेन पकडुन मधले बोट मागून आधार देण्याचे काम करेल.

योग्य पेन/पेन्सिली पकड ही खालील चित्रामध्ये दिलेली आहे.

P – Placement: योग्य पेपर प्लेसमेंटमुळे मुलांना लेखनाचा हात संपूर्ण पृष्ठावर हलविण्यास मदत होते. डाव्या आणि उजव्या हाताच्या मुलांसाठी पेपर प्लेसमेंट वेगळे आहे. तिरकस लेखन करण्यासाठी लोकांनी आपला कागद तिरका करावा असा एक गैरसमज आहे. हे खरे नाही. किंबहुना, आम्ही कागदाला तिरकस करतो जेणेकरून ते हाताच्या नैसर्गिक कमानीला बसेल. जे मुले त्यांचे पेपर व्यवस्थित तिरके करतात ते वेगाने लिहू शकतात कारण हात कागदासह नैसर्गिकरित्या हलतो.

मी अंकिता विजय पेंडूरकर.

(Handwriting Expert)

१. मुले आपली जुनी हस्तलेखन पध्दत सोडत नाहीत?

२. वेळेत अभ्यास (notes) पूर्ण होत नाही?

३. परीक्षेत अक्षरामुळे मार्क्स कमी मिळतात?

इत्यादी तुम्हाला हस्ताक्षराबद्दल काही ही प्रश्न असल्यास खालील इमेल आयडी द्वारे किंवा व्हॉट्स ॲप द्वारे माझाशी संपर्क साधू शकता.

Email – ankitapendurkarves@gmail.com

धन्यवाद!!